ชวนชาว HA พัฒนาจิตสู่ “จิตใหญ่” ด้วยการมีหัวใจเพื่อเพื่อนมนุษย์ มุ่งมั่นร่วมกันทำงานเพื่อบรรลุเป้าหมายใหญ่ มีไมตรีจิตอันไพศาลกับผู้อื่น และมองเห็นความงดงามในทุกอย่าง เกิดเป็นจิตวิวัฒน์ที่ขยายจากชาวสาธารณสุขไปสู่การพัฒนาจิตของคนไทยทั้งประเทศ ทำประเทศไทยให้เป็นประเทศที่น่าอยู่

---

นพ.สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ เป็นตัวแทน ศ.เกียรติคุณ นพ.ประเวศ วะสี ขึ้นกล่าวปาฐกถาพิเศษ หัวข้อ “จิตวิวัฒน์ (Mind Growth) ในการให้บริการด้วยหัวใจ เพื่อเพื่อนมนุษย์ สู่เรื่องใหญ่สุดๆ” ในงานประชุมวิชาการประจำปี HA National Forum ครั้งที่ 24 Growth Mindset for Better Healthcare System ระบบบริการสุขภาพที่ก้าวหน้า ด้วยกรอบความคิดที่กว้างไกล ซึ่งจัดโดย สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค์การมหาชน) หรือ สรพ. เมื่อเร็วๆ นี้

ทั้งนี้ ศ.เกียรติคุณ นพ.ประเวศ วะสี มีปัญหาสุขภาพจึงไม่สามารถมางานนี้ด้วยตัวเองได้ แต่ได้มอบหมายให้ นพ.สมศักดิ์ เป็นตัวแทนกล่าวปาฐกถา โดย นพ.สมศักดิ์ กล่าวว่า หัวข้อการประชุมครั้งนี้คือเรื่อง Growth Mindset ซึ่ง นพ.ประเวศ ตีโจทย์ว่าเป็นเรื่องของการเจริญเติบโตภายใน หรือ จิตวิวัฒน์ 

นพ.สมศักดิ์ ขยายความว่า กายกับจิตของมนุษย์นั้น กายมีข้อจำกัดในการเจริญเติบโต แต่จิตสามารถพัฒนาให้มีศักยภาพเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ได้ตลอดเวลา และหากเทียบการพัฒนาจิตกับสัตว์ประเภทต่างๆ จะพบว่ามนุษย์มีโอกาสพัฒนาจิตได้มากที่สุด เนื่องจากมีสมองส่วนหน้าซึ่งใช้ในการคิด เรียนรู้ รับรู้ ตั้งเป้าหมาย การจัดการกับความคิด ฯลฯ ทำให้มนุษย์มีโอกาสในการพัฒนาการทางจิตได้อย่างต่อเนื่องให้ใหญ่โตได้ จิตที่เปลี่ยนจากเล็กไปใหญ่ เป็นจิตที่สร้างสัมมาทิฐิได้ง่าย นำไปสู่การพ้นทุกข์ด้วยความสุขที่แท้จริงเนื่องจากเห็นคุณค่าของสิ่งที่ทำและคุณค่าของชีวิต เป็นผลดีต่อทั้งตัวเองและคนรอบข้าง นพ.สมศักดิ์ กล่าวอีกว่า หากเทียบจิตวิวัฒน์กับกระบวนการรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (HA) จะเห็นว่างานพัฒนาคุณภาพของชาว HA เป็นการทำที่ไม่ได้เกิดจากปัจจัยภายนอกมากำหนดหรือบังคับ แต่เกิดจากความรู้สึกภายในที่ต้องการทำงานด้วยหัวใจเพื่อเพื่อนมนุษย์ ซึ่งหัวใจเพื่อเพื่อนมนุษย์นี้เองที่เป็นพื้นฐานสำคัญในการทำให้จิตพัฒนาได้ นอกจากนี้ ชาว HA ยังมีความมุ่งมั่นในการทำงานร่วมกันเพื่อบรรลุเป้าหมายใหญ่ ทำให้เกิดการพัฒนาทั้งภายในและภายนอก นำไปสู่ระบบสุขภาพที่มีคุณภาพยิ่งขึ้น “จิตใหญ่ย่อมทำให้เรามีความสุข เป็นความสุขทั้งเนื้อทั้งตัวเพราะไม่ติดอยู่ในอัตตาหรือการคิดถึงแต่ตัวเอง พอคิดถึงผู้อื่นจิตเราก็จะขยายใหญ่ไปเรื่อยๆ และถ้าอยากปฏิบัติให้จิตใหญ่เพื่อให้มีความสามารถในการทำเรื่องยากๆ หรือเพื่อการพัฒนาคุณภาพ จะมีอยู่ 8 เรื่อง หรือเป็นมรรค 8 เพื่อการพัฒนาจิตใหญ่ ข้อแรกคือการมีสติ และข้อสุดท้ายคือการมีสมาธิ ส่วนอีก 6 ข้อตรงกลาง มีหลายข้อที่ชาว HA ทำอยู่แล้ว ทั้งเรื่องการมีหัวใจเพื่อเพื่อนมนุษย์และการลงมือทำงานร่วมคิดร่วมทำ ดังนั้นชาว HA มีเงื่อนไขที่ดีในการพัฒนาจิตใหญ่อยู่แล้ว”นพ.สมศักดิ์ กล่าว

อย่างไรก็ดี นอกจาก 2 ข้อดังกล่าวแล้ว นพ.ประเวศ ยังไฮไลท์เพิ่มในเรื่องของการมีไมตรีจิตอันไพศาลกับผู้อื่น ซึ่งหมายถึงการเห็นคนที่อยู่รอบๆ ตัวเป็นเพื่อน มองคนในแง่ดี การทำเช่นนี้ได้ก็ต้องมีพื้นฐานของการเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ เชื่อมั่นว่าทุกคนอยากเป็นคนดี การมีไมตรีจิตอันไพศาลกับผู้อื่นจะทำให้เรามีโอกาสทำงานและพัฒนาหัวใจให้มองเห็นเรื่องที่ใหญ่กว่าและพยายามทำเรื่องใหญ่ให้สำเร็จได้ นอกจากนี้ ยังมีเรื่องความงาม นพ.ประเวศ ชี้ให้เห็นว่าเราสามารถพัฒนาจิตใหญ่ด้วยการมองเห็นความงดงามในทุกอย่าง ความงามมีอยู่ทั่วไปในธรรมชาติ ไม่เฉพาะแค่เรื่องที่สวยงามตามที่ผู้คนกำหนดเท่านั้น  นพ.สมศักดิ์ กล่าวต่อไปว่า การทำงานด้วยจิตใหญ่ จะนำไปสู่วงจรแห่งคุณค่า (Virtue circle) คือบริการสุขภาพอย่างมีคุณภาพด้วยหัวใจเพื่อเพื่อนมนุษย์ นำไปสู่จิตที่เติบใหญ่ และนำไปสู่ชีวิตที่เปี่ยมสุขและมีคุณค่า ทั้งหมดนี้จะเกิดกับเราทุกคนที่ทำเป็นวงจรหนุนเนื่องกันและกัน ซึ่งทั้งหมดนี้จะเป็นประโยชน์ทั้งต่อคนไข้และต่อตัวเราเอง  ทั้งนี้ นพ.สมศักดิ์ ยังชี้ประเด็นต่อไปว่า การที่ชาว HA มีจิตวิวัฒน์ให้เป็นจิตใหญ่นั้น จะเป็นเป็นฐานทรัพยากรสำคัญในการสร้างประโยชน์ต่อการพัฒนาสังคมโดยรวม เพราะเมื่อทำเรื่องดีๆ หวังดีต่อผู้อื่น อย่างไรเสียคนอื่นก็ต้องเห็นหรือรับรู้ ได้รับความเชื่อถือ พูดอะไร ทำอะไร คนอื่นก็จะฟัง ดังนั้น พลังของชาวสาธารณสุขจึงมีมากมาย ถึงแม้จะไม่ได้ลุกไปทำหน้าที่เพื่อเปลี่ยนแปลงผู้คน แต่สิ่งที่ทำก็จะส่งผลกระทบส่งผลให้คนที่เกี่ยวข้องได้พัฒนาจิตไปด้วย เกิดจิตวิวัฒน์ที่ขยายไปมากกว่าในหมู่ชาว HA ไปสู่การพัฒนาจิตของคนไทยทั้งประเทศ “การมีจิตใหญ่ จึงไม่ใช่การพัฒนาตัวเองให้มีความสุขจากการทำงานเท่านั้น แต่เป็นความสามารถในการเห็นภาพองค์รวม การพัฒนาประเทศก็เช่นกัน ถ้าสามารถพัฒนาอย่างบูรณาการโดยมองเห็นองค์รวมทั้งหมดได้ก็จะเป็นสิ่งซึ่งทำให้ความสุขเกิดขึ้นอย่างแท้จริง ซึ่งอาจารย์ประเวศตั้งความหวังว่าพวกเราชาว HA เมื่อได้พัฒนาจิตให้ใหญ่แล้วจะทำให้ระบบสุขภาพดีขึ้น ระบบสุขภาพที่ดีขึ้นจะส่งผลต่อให้คนไทยทั้งประเทศเห็นตัวอย่างของจิตใหญ่ และมาร่วมกันพัฒนาประเทศไทยให้เป็นประเทศที่น่าอยู่ต่อไป”นพ.สมศักดิ์ กล่าวทิ้งท้าย